Tarcza antykryzysowa: szanse i luki

Posted on

pomoc dla firm

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – tzw. „Tarcza antykryzysowa” – przewiduje m.in. rozwiązania skierowane do przedsiębiorców i pracowników, mające na celu ich ochronę przed negatywnymi skutkami epidemii. Proponowane formy pomocy są jednak krytykowane przez beneficjentów, którzy oceniają je jako niewystarczające.

 

Przedsiębiorcy podnoszą, że nowe przepisy są niewystarczające, zagmatwane i nieprecyzyjne, wydają się być skierowane głównie do firm obsługujących klientów detalicznych, którym najłatwiej będzie wykazać formalnie spadek obrotów, oraz do firm zatrudniających niewykwalifikowanych pracowników za najniższe wynagrodzenia. W przypadku pracowników pobierających wyższe wynagrodzenia, proponowana pomoc może okazać się zbyt mała, by pracodawca nie zdecydował się na zwolnienia.

Ustalono różne definicję spadku obrotów dla różnych form pomocy i w zasadzie pominięto w ich ustalaniu firmy, których sytuacja będzie ciężka z uwagi na lawinowo pogłębiające się zatory płatnicze – nie uwzględniono spadku realnych wpływów do firm, a jedynie obroty „na papierze”. Pomocy nie otrzymają prawie firmy, które np. obroty będą miały znaczne, ale jedynie księgowo, gdyż nie otrzymają zapłaty od klientów. Pomoc nie trafi też do firm, które otrzymają w marcu płatność za usługi wykonane wcześniej, a zafakturowane obecnie, nawet jeśli obecnie cierpią brak zleceń. Tacy przedsiębiorcy najpewniej nie spełnią też wymogów do otrzymania zwolnienia z zapłaty składek ZUS. Przez to zabraknąć  też może wsparcia dla firm związanych długoterminowymi kontraktami, których nie mogą wypowiedzieć mimo braku bieżącej zapłaty, a usługi zmuszone są świadczyć dalej (również mogą nie spełnić kryterium spadku lub wysokości obrotów).

Przewidziano niewiele bieżących rozwiązań finansowych dla pracodawców czynnych, którzy zanotowali znaczne spadki obrotów, ale ich pracownicy pracują bez zmian lub zdalnie. Tarcza wydaje się być skierowana głównie do tych, którzy zaprzestali działalności, albo wysłali pracowników do domu czy skrócili im czas pracy, zaś proponowane rozwiązania zmierzają do obniżenia wynagrodzeń pracownikom, lub pogorszenia ich warunków pracy. Z niektórych rozwiązań nie mogą korzystać firmy, które np. w wyniku epidemii spełniły przesłanki do ogłoszenia upadłości – to ograniczenie dziwi szczególnie, wydawać by się mogło bowiem, że tarcza antykryzysowa miała chronić przedsiębiorców właśnie przed upadłością.

Poniżej przegląd wybranych propozycji pomocowych.

 

DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ PRACOWNIKÓW OBJĘTYCH PRZESTOJEM LUB OBNIŻONYM WYMIAREM CZASU PRACY

Przedsiębiorcy, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych następstwie wystąpienia COVID-19, mogą ubiegać się o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, a także wypłatę – z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – świadczeń na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników objętych przestojem lub obniżonym wymiarem czasu pracy. Z Funduszu przysługują przedsiębiorcy również dodatkowo środki na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników. Środki wypłacane są w okresie trwania przestoju lub obniżonego wymiaru czasu pracy. Pracownikowi objętemu przestojem wypłaca się wynagrodzenie obniżone o maksymalnie 50%, ale nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę.

Spadek obrotów gospodarczych zdefiniowano jako spadek sprzedaży towarów lub usług (ilościowy lub wartościowy):

1) o nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego,

lub

2) o nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Warunkiem uzyskania pomocy jest zawarcie porozumienia pracodawcy i pracowników, regulującego warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy. Nie trzeba natomiast wręczać pracownikom wypowiedzeń zmieniających.

 

DODATKOWE DOFINANSOWANIE WYNAGRODZEŃ OD STAROSTY

Starosta może dodatkowo przyznać przedsiębiorcy część kosztów wynagrodzeń pracowników, jeżeli w wyniku w następstwie wystąpienia COVID-19 nastąpił spadek obrotów gospodarczych. Dofinansowanie przysługuje mikro, małym oraz średnim przedsiębiorcom na okres maksymalnie 3 miesięcy.

Dla potrzeb tego wsparcia inaczej zdefiniowano spadek obrotów gospodarczych: zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Wysokość wsparcia zależna jest od rozmiaru spadku obrotów. Aby skorzystać ze wsparcia, trzeba utrzymać zatrudnienie pracowników nie tylko w okresie wsparcia, ale i 3 miesiące po jego upływie. Wniosek o wsparcie składa się do powiatowego urzędu pracy w terminie 14 dni od ogłoszenia naboru – wsparcia mogą nie otrzymać przedsiębiorcy, którzy nie złożą wniosku na czas, lub utracili płynność w późniejszym terminie.

 

DOFINANSOWANIE CZĘŚCI KOSZTÓW PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Przedsiębiorcom (osobom fizycznym) niezatrudniającym pracowników, starosta może przyznać dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej w razie spadku obrotów gospodarczych wywołanych COVID-19. Dofinansowanie przyznaje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

Spadek obrotów gospodarczych dla potrzeb tego wsparcia zdefiniowano jak dla dodatkowego dofinansowania do wynagrodzeń, przyznawanego przez starostę, a wysokość wsparcia również zależna jest od rozmiaru spadku obrotów. Przedsiębiorca musi prowadzić działalność gospodarczą przez okres na który zostało przyznane dofinansowanie oraz, po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi.

 

JEDNORAZOWA MIKRO-POŻYCZKA 5000 ZŁ

Wprowadzono możliwość udzielenia przez starostę jednorazowej pożyczki w wysokości do 5 000 zł dla mikroprzedsiębiorcy, na pokrycie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Na wniosek mikroprzedsiębiorcy pożyczka ulega umorzeniu, jeżeli w ciągu 3 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszy on stanu zatrudnienia. Wysokość pożyczki budzi wiele wątpliwości, jako symboliczna i nie korespondująca w żaden sposób z rzeczywistymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej.

 

ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKU PŁACENIA SKŁADEK ZUS

Na wniosek płatnika składek, który na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych. Zwolnienie z nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych – należne za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres, jeżeli płatnik był zgłoszony przed dniem 1 lutego 2020 r.

Jeśli przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników i opłaca wyłącznie własne składki, zwolnienie przysługuje mu, jeżeli prowadził działalność przed 1 lutego 2020 r. i przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.

                  

MODYFIKACJA WARUNKÓW PRACY

W razie spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, pracodawca może ograniczyć czas nieprzerwanego odpoczynku dobowego pracowników do 8 godzin i tygodniowego do 32 godzin lub zawrzeć porozumienie dotyczące wprowadzenia równoważnego czasu pracy, w którym możliwe będzie przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do maksymalnie 12 godzin. Będzie mógł także zawrzeć porozumienie zmieniające warunki pracy na mniej korzystne od wynikających z umowy o pracę. Spadek obrotów liczyć należy jak dla dofinansowania dla pracowników objętych przestojem.

 

ŚWIADCZENIE POSTOJOWE DLA PRZEDSIĘBIORCY

Samozatrudnionym i zatrudnionym w ramach umowy cywilnoprawnej została przyznana możliwość ubiegania się o świadczenie postojowe, o ile nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Świadczenie przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności.

Samozatrudnieni otrzymają świadczenie postojowe, jeżeli prowadzenie pozarolniczej działalności rozpoczęli przed dniem 1 lutego 2020 r. Dodatkowo, przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był o co najmniej 15% niższy w stosunku do miesiąca go poprzedzającego i jednocześnie nie wyższy niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni kwartał, jeśli działalność nie była zawieszona. Jeżeli działalność zawieszono po 31 stycznia 2020 r., przychód nie może być wyższy niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni kwartał.

Wykonujący pracę w ramach umowy cywilnoprawnej uzyskają prawo do świadczenia postojowego, jeśli umowa została zawarta przed 1 lutego 2020 r., a przychód nie był wyższy niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za poprzedni kwartał.

Wysokość świadczenia postojowego, wynosi 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w 2020 r.

 

ZMIANY PODATKOWE

Umożliwiono radom gminy wprowadzenie zwolnienia od podatku lub przedłużenie terminu płatności rat podatku od nieruchomości dla niektórych grup przedsiębiorców, których płynność finansowa pogorszyła się w związku  z ponoszeniem  negatywnych  konsekwencji  ekonomicznych z powodu COVID-19.

Jeżeli przedsiębiorca (osoba fizyczna) z powodu koronawirusa poniósł stratę w 2020 r. z pozarolniczej działalności gospodarczej, a jego przychody w 2020 r. z tytułu tej działalności były niższe o co najmniej 50% względem przychodu w 2019 r., może jednorazowo obniżyć o wysokość straty z 2020 r. (nie więcej niż o 5.000.000 zł) odpowiednio swój dochód lub przychód uzyskany w 2019 r. z tej działalności. W tym celu konieczne jest złożenie korekty zeznania za 2019 r. Przedsiębiorcy będący osobami prawnymi mogą w ten sposób odliczyć stratę w roku podatkowym, który rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2020 r. a zakończy się po dniu 31 grudnia 2019 r., lub rozpoczął się po dniu 31 grudnia 2019 r. a przed dniem 1 stycznia 2021 r.

Przedsiębiorcom umożliwiono odliczenie od podstawy obliczenia podatku darowizny na rzecz niektórych podmiotów zaangażowanych m.in. w zwalczanie epidemii.

 

ZDROWIE PRACOWNIKÓW

Zawieszono w okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, obowiązku wykonywania okresowych badań lekarskich pracowników oraz okresowych badań lekarskich i psychologicznych kierowców oraz maszynistów.

W razie wystąpienia przestoju lub zmniejszenia przychodu w zakładzie aktywności zawodowej, pracodawca ma prawo ubiegać się o rekompensatę za wypłacone pracownikom niepełnosprawnym wynagrodzenie. W celu uzyskania rekompensaty należy złożyć wniosek do właściwego oddziału Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Nie ulega także zawieszeniu dofinansowanie z Funduszu kosztów działalności takiego zakładu, podobnie nie zawieszono dofinansowania kosztów uczestnictwa w warsztacie terapii zajęciowej.

 

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE HANDLU

Wprowadzono ograniczone zwolnienie sklepów z zakazu handlu w niedzielę – sklepy mogą w niedziele niehandlowe rozładowywać, przyjmować i wykładać towar, zwolnienie nie dotyczy jednak niedziel, w które wypada święto.

W okresie obowiązywania zakazu prowadzenia handlu w obiektach o powierzchni przekraczającej 2000 m2, zobowiązania wynikające z umowy najmu lub dzierżawy wygasają, jeżeli użytkownik powierzchni handlowej złoży udostępniającemu powierzchnię ofertę, w której wyrazi wolę przedłużenia obowiązywania umowy o okres obowiązywania wspomnianego zakazu i kolejne 6 miesięcy.

 

Żródło: Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.